مسلمانان بریتانیا؛ از هزار سال پیش تا کنون

یافته های باستان شناسان دال بر آن است که تاریخچه مسلمانان در بریتانیا بیش از 1000 سال قدمت دارد.کشف یک سنجاق تزیینی زنانه حاوی "بسم الله الرحمن الرحیم" در جنوب شرقی ایرلند مربوط به قرن نهم و سکه های اسلامی در حکومت شاه اوفاه در قرن هشتم از جمله نشانه هایی بوده که دریچه ای هر چند کوچک را به این تاریخچه ناشناخته باز می کند.

با این همه تنها صد سال بعد و در ابتدای قرن هجدهم بود که اولین گروه مسلمانان از هندوستان وارد بریتانیا شدند . طی 200 سال بعدی ، تجارت به ارتباط بیشتر بریتانیا و کشورهای اسلامی منجر گردید . این امر به ویژه با استخدام ملوانان خارجی توسط کشتی های تجارتی بریتانیا شدت گرفت. تا سال 1842، حدود 3000 ملوان مسلمان که لسکرز خوانده می شدند، سالانه به بریتانیا سفر کردند . برخی از آنها در شهر هایی از جمله کاردیف، لیورپول،گلاسکو و لندن ازدواج کرده و ماندگار شدند.

جذابیت فزاینده اسلام به گونه ای بود که تعدادی از بریتانیایی های برجسته مسلمان شدند که از آن جمله می توان به افراد زیر اشاره کرد :

"لرد هدلی "بارون پنجم هدلی و مهندس راه وساختمان بنام که جاده بین بارامولا و سریناگار در نواحی کشمیر را ساخت .

"ویلیام کوییلم" حقوقدان وشاعر که اولین مسجد بریتانیا را احداث کرد .

"محمد مارمادوک پیکتال" رمان نویس و مترجم قرآن کریم .

مهاجرت وسیع مسلمانان به بریتانیا در دهه 1950 آغاز شد. مهاجرین که اکثر آنها از آسیای جنوبی بودند به منظور جبران کمبود نیروی کار بعد از جنگ جهانی دوم به بریتانیا آمدند .آنها اکثرا در مناطق داخلی شهر لندن ، شهر های کوچک صنعتی مناطق مرکزی و شهرهای نساجی لانکشایر، یورکشایر وستراتکلاید اسکان یافتند.

امروزه مسلمانان ساکن بریتانیا از ملیت ها وفرهنگهای مختلف می آیند و تعداد چشمگیری از آنها بریتانیایی ها و اروپایی هایی هستند که به دین اسلام گرویده اند.جوامع و محله های اسلامی در سرتاسر بریتانیا پراکنده اند، با این همه بیشترآنان در منچستر ،لندن ،بیرمنگام و بردفورد متمرکز هستند.

بریتانیا پذیرای جوامعی است که تقریبااز همه کشورهای اسلامی در این کشور جمع شده اند و هرکدام تاریخچه ، فرهنگ ورسوم خاص خود را دارند. بزرگ ترین جوامع از جنوب آسیا مهاجرت کرده اند اما جوامع پرشمار عرب وافریقایی و همچنین مسلمانان آسیای جنوب شرقی ، کشورهای بالکان و ترکیه نیز در بریتانیا حضور دارند . علاوه بر این بسیاری از افراد از ادیان دیگر به اسلام گرویده اند.

مسلمانان در جزایر بریتانیا پراکنده بوده و در کلیه بخشهای اقتصادی، فرهنگی وسیاسی آن فعال هستند.آنها با مشارکت در حوزه های مختلف از قبیل حرفه های خرد، رستورانها ،وکالت، حسابداری ، آموزش ،فناوری اطلاعات،بهداشت،حمل ونقل،ادارات دولتی،سیاست ،رسانه ها، ورزش ،هنر و طراحی لباس به ایفای نقش ارزشمندی در کشور چند قومی – چند دینی بریتانیا می پردازند.

احترام و درک متقابل بین کلیه جوامع برای تداوم هماهنگی و همکاری ضروری است .دولت بریتانیا خود را به ترویج این تفاهم و تضمین فرصتهای برابر برای شهروندان فارغ از رنگ، نژاد،دین وجنسیت آنها متعهد می داند.

مسلمانان بزرگ ترین گروه اقلیت دینی در بریتانیا را شکل می دهند. طبق سرشماری ملی سال 2001 حدود 1.6 میلیون مسلمان در بریتانیا ساکن بوده اند که این عدد هم اکنون احتمالا به 2 میلیون نفر نزدیک شده است.جوامع متعدد مسلمانان بریتانیا از تنوع قومی بالایی برخوردارند . طبق سرشماری ملی سال 2001 حدود 11.6درصد مسلمانان سفید پوست، 6.9درصد سیاه پوست، 74درصد آسیایی و7.5درصد از سایر اقوام و نژاد ها هستند.تقریبا 50درصد از مسلمانان ساکن بریتانیا متولد این کشور و همچنین سن 50درصد از مسلمانان بریتانیا زیر 25 سال می باشد.

نهادها و سازمان های پرشماری مشغول فعالیت در زمینه ترویج منافع سیاسی ،اقتصادی ، آموزشی ،اجتماعی ودینی مسلمانان بریتانیا هستند.

بخش رسانه ای مسلمانان در بریتانیا بسیار فعال و رو به رشد است. امروزه روزنامه ها،مجلات، ایستگاه های رادیویی و وب سایت هایی درخدمت آموزش و اطلاع رسانی به بخش های مختلف جامعه مشغول کارند.

هنر آشپزی مسلمانان تاثیر عمیقی بربریتانیا داشته و روند خرید مواد غذایی و ذائقه مردم را با خوردنی ها و چاشنی های خارجی جدید دگرگون نموده است . اولین رستوران خورش های کاری بریتانیا در سال 1809 افتتاح شد. امروزه آنچه که عموما غذای هندی اطلاق می شود محبوب ترین غذای کل ملت است. البته اکثر غذاهای ارائه شده در رستورانها و اغذیه فروشی های هندی توسط مسلمانان بنگلادشی و پاکستانی آماده می گردد.

مسلمانان بریتانیا نیز مانند بسیاری از جوامع دیگر دارای طیف وسیعی از پوشش هستند. در حالی که بسیاری همچنان لباسهای سنتی خود را بر تن دارند، سبک جدیدی نیز در حال گسترش است که اشکال و الگوهای غربی و شرقی را نزدیک تر می نماید. طراحان مسلمان لباس به صورت گسترده و در پی ترکیب سبکهای سنتی با پوشش های شهری و امروزی و اشکال و رنگ های بین المللی هستند تا مخاطبین جوان و علاقه مند به مد روز را جذب نمایند.

سبکهای اسلامی بر طراحان لباس بین المللی نیز تاثیر گذاشته است . فروشگاههای لباس که مالکین آنها مسلمانند بخش عمده ای از بازار لباس را در بر می گیرد. این پدیده به ویژه در شهر های دارای جمعیت های بزرگ مسلمان از جمله بردفورد،لستر و بیرمنگام مصداق دارد.

مسلمانان بریتانیا طی دهه اخیر به میزان فزاینده ای به حوزه های سیاست وارد شده اند. تعداد شهرداران ،اعضای شوراهای شهری ونمایندگان مجلس مسلمان بریتانیا در حال افزایش است . بریتانیا دارای بیشترین تعداد نمایندگان مجلس مسلمان در اروپاست.

هیئت همراه زائرین حج برای 25000 مسلمانی که سالانه به سفر حج می روند، خدمات پزشکی و مشاوره ارائه می کند.وزارت امور خارجه بریتانیا با همکاری و مشارکت گروه مشورتی حج این هیئت را که مرکب از پزشکان و نمایندگان وزارتخانه است، سازماندهی می کند. هیئت مذکور در طول دوران حج در عربستان سعودی مستقر می گردد تا مشاوره ها و کمک های عملی در اختیار زائرین حج قرار دهد.

در بریتانیا سازمانهای خیریه عدیده ای با تشکیلات منسجم وجود دارد. این سازمانها کمک های بشر دوستانه خود را با هدف توسعه کشورهای دارای جمعیتی با اکثریت مسلمان و نیز مناطق مرتبط با مسلمانان بریتانیا ارائه می کند . بزرگترین و معروفترین آنها سازمان امداد اسلامی است که در سال 1984 به عنوان یک سازمان غیر دولتی به ثبت رسید. این سازمان عضو کمیته بلایای اضطراری بوده و مسئول هماهنگی درخواست های کمک های بین المللی است .سازمان در واکنش به بلایایی از قبیل سونامی 2004و زلزله 2005 پاکستان به شیوه بسیارکار آمدی عمل کرده است.

بریتانیا به سرعت درحال تبدیل شدن به مرکز اصلی امور مالی اسلامی در سطح جهان است. بانک های این کشوردر حال پیشبرد بانکداری اسلامی هستند و لندن پرشمارترین بانکهای ارائه کننده خدمات در چارچوب اصول اسلامی را در مقایسه با تمام کشورهای غربی در خود دارد . شرکت های خدمات حرفه ای بریتانیا نیز در ارائه خدمات تجاری اسلامی با قانون تجارت انگلستان پیشگام هستند.