بابانوئل نماد اسقف بخشنده

بابا نوئل که به اسامی سنت نیکولاس، سنت نیک و پدر کریسمس نیز شهرت دارد در فرهنگهای مختلف یک قهرمان مردمی محسوب می شود که شب عید کریسمس در میان کودکان هدیه توزیع می کند و الهام گرفته از شخصیت سنت نیکولاس، اسقف قرن چهارم آسیای صغیر است.

پدر کریسمس یک چهره محبوب ایام کریسمس در بسیاری از کشورها محسوب می شود و وجود این قهرمان کودکان در هر فرهنگی به نوعی به فرهنگ دیگر شباهت دارد. بسیاری از افسانه های اروپایی درباره بابانوئل بر اساس شخصیت سنت نیکولاس روایت شده اند. سنت نیکولاس اسقفی در ترکیه فعلی بود که به فقرا هدیه می داد.

بر اساس آیین و رسوم، بابانوئل به عنوان مردی سفیدپوست مهربان، چاق، شاد، عینکی با کت قرمز و خز سفید  توصیف می شود ( برخی  اعتقاد دارند توصیف لباس بابانوئل به لباسهای اسقفیِ اسقف نیکولاس شباهت دارد). بابانوئل دارای یک ریش بلند سفید و دستکشهای سفید و سبز است. شب عید کریسمس، او سوار بر درشکه ای که چندین گوزن شمالی آن را می کشند از خانه ای به خانه دیگر رفته و به کودکان هدیه می دهد.

سنت نیکلاس قدیس یکی از اسقفهای شهر باستانی لیسیا در جنوب غربی آسیای صغیر بود که در قرن چهارم میلادی زندگی می کرد. وی در خانواده ‌ای ثروتمند و پارسا متولد شد، در کودکی والدین خود را از دست داد اما تأثیر زندگی معنوی آنها بویژه رسیدگی به ایتام در او روز به روز قوت گرفت.  در 30 ‌سالگی به سمت اسقفی رسید و به مهربانی و گشاده‌ دستی شهرت یافت. وی از همان ابتدا با تهیه‌ جهیزیه برای دختران بی ‌بضاعت و فرستادن کیسه ‌های طلا از طریق دودکش برای خانواده‌های مستمند، محبت کردن و بخشندگی را به اوج خود رساند.

درخت همیشه سبز کریسمس

درخت کریسمس یکی از محبوبترین سنتهای جشن کریسمس به شمار می رود که به طور معمول از درختان همیشه سبز خانواده گیاهان مخروطی، همراه با تزئینات متنوع با چراغ و دیگر ابزار زینتی و به عنوان نماد تجدید حیات زندگی استفاده می شود. بهترین گونه این گیاهان برای روز کریسمس درخت صنوبر محسوب می شود چرا که دارای عطر خوشی است و پس از آنکه خشک شود زیبایی خاصی دارد.

درخت کریسمس نمادی باستانی بوده  نشان دهنده تجدید حیات زندگی است. برخی دیگر از داستانها وجود درخت کریسمس در زمان عید مسیحیان را به قرن شانزدهم آلمان نسبت می دهند و برخی دیگر آن را به شهر باسل در سوئیس مربوط می دانند .

براساس سنت آن را تا شب 24 دسامبر به وارد خانه نمی کردند، پس از این تاریخ درخت تزئین شده کریسمس تا دوازده شب بعد یعنی در ششم ژانویه از خانه خارج می شود.  نگهداری درخت کریسمس بیش از مدت یاد شده یا آوردن آن پیش از 24 دسامبر به عنوان بدشانسی درنظر گرفته می شود که البته از آنجایی که کریسمس در سالهای اخیر و در زمان مدرن به صورت تجاری درآمده این درخت بسیار زودتر و حتی در اواخر اکتبر در فروشگاه ها قرار می گیرد.

در حدود سالهای 1890، لوازم تزئینی کریسمس از آلمان صادر می شد. در اوایل قرن بیستم، آمریکایی ها درختهای کریسمس را بیشتر با لوازم تزئینی دست ساز خودشان تزئین می کردند اما بخشهای آلمانی/ آمریکایی همچنان به استفاده از سیب، بلوط، گردو و شیرینیهای کوچک بادامی ادامه می دادند. کشف برق، به ساخته شدن چراغهای کریسمس منتهی شد و امکان درخشش را برای درختان به ارمغان آورد. پس از آن دیدن درختان کریسمس در میدان شهرها به یک منظره آشنای این ایام مبدل شد و تمام ساختمانهای مهم- چه شخصی و چه دولتی- با برپا کردن یک درخت، به اسقبال تعطیلات کریسمس می روند.

در تزئین درختهای کریسمس اولیه، به جای مجسمه فرشته در نوک درخت، از پری های کوچک - به نشانه ارواح مهربان- یا زنگوله و شیپور- که برای ترسانیدن ارواح شیطانی به کار می رفت - استفاده می شد.

فرشته یا ستاره کوچکی که در بالای درخت کریسمس قرار می گیرد نشان دهنده ستاره بیت لحم در ماکت تولد مسیح است همان ستاره ای که سه مرد حکیم را از شرق به سوی بیت لحم برای تولد مسیح هدایت کرده است.

صحنه تولد مسیح(ع)؛ مؤلفه پایدار کریسمس

ماکت صحنه تولد مسیح(ع) جزء ثابت جشنهای کریسمس در خانه ها، مکانهای عمومی بخشهای مسیحی نشین سراسر جهان و به ویژه کلیساهای سراس دنیا است که محل تولد مسیح(ع) و پیرامون وی را نشان می‌دهد. صحنه تولد مسیح (ع) گاهی به صورت نقاشی و گاه به صورت سه بعدی و مجسمه به نمایش درمی آید و معمولا مسیح(ع) را در انباری همراه یوسف و مریم نشان می دهد. در این تصویرعلاوه بر ضرورتهای حیوانات در یک اصطبل، همواره یک الاغ و گاو نر در کنار آنها نیز قرار دارد. این ماکت اغلب دربرگیرنده سه مرد حکیمی هستند که ستاره بیت لحم را دنبال کرده و برای تولد مسیح(ع) به سرزمین مقدس آمدند. در زمان کریسمس که تدارکات برای جشنهای عید در خانواده های مسیحی کاتولیک و پروتستان فراهم می شود این تصویر نیز یکی از مؤلفه های آن به شمار می رود.

به رغم آنکه نقاشی های این صحنه از مدتها قبل از سنت فرانسیس شهر آسیسی وجود داشته اما ابداع ماکت سه بعد تولد مسیح(ع) را به سنت فرانسیس نسبت می دهند. توماس سلانو شرح حال نویس سنت فرانسیس اظهار داشته که این قدیس کاتولیک تنها از یک اصطبل پوشالی با گاو و الاغ حقیقی سود برد که در عین سادگی بسیار زیبا بود به عنوان محراب مراسم عشای ربانی آن سال مورد استفاده قرار گرفت.

صحنه تولد مسیح(ع) تا روز 2 فوریه ( یک ماه و دو روز پس از سال نو) جمع نمی شود، در این روز پس از پایان عید ظهور و تجلی مسیح(ع) صحنه تولد مسیح جمع می شود، اما در آمریکا لاتین این ماکت روز 15 ژانویه با خاتمه یافتن تعطیلات و آغاز فعالیت مجدد مدارس، کالجها و شرکتها جمع می شوند.

در سالن شهرداری شهر لاهه در هلند سنت سالانه استقرار صحنه تولد مسیحی با استفاده از انسانها و حیوانات حقیقی جریان دارد که در آن میان می توان به چند الاغ، گاو نر و شترهایی اشاره کرد که از باغ وحش به امانت گرفته می شود.