فی أی تاریخ ولد المسیح ؟
یختلف المسیحیون الغربیون عن الشرقیین فی موعد احتفالاتهم بعید میلاد السید المسیح. فبینما فی الغرب هو یوم 25 دیسمبر (کانون الاول) عند الکاثولیک والبروتستانت، فانه عند الارثوذوکس فی الشرق یوم 7 ینایر (کانون الثانی) من کل عام. والاحتفال الذی یسمى بالانجلیزیة «کریسماس» والفرنسیة «نویل» اصله «ناتیفیتاس» فی اللاتینیة. ولم یبدأ الاحتفال بعید المیلاد الا منذ منتصف القرن الرابع المیلادی، بعدما تحولّت الدولة الرومانیة الى الدیانة الجدیدة على ید الامبراطور قسطنطین. ولا احد یدری کیف اختیر یوم 25 دیسمبر، فقد کان هذا الیوم هو یوم الاحتفال بهیلیوس الذی یمثل الشمس عند الرومان قبل ذلک.
المعلومات التی وصلتنا عن حیاة المسیح جاءت کلها من القرآن الکریم وکتب العهد الجدید (الانجیل)، وهی المصدر الوحید من تاریخ یسوع تتضمن معلومات محدودة فی شأن میلاده وحیاته. ولم یذکر القرآن الکریم ای تاریخ سواء لمولد المسیح (عیسى بن مریم) او لوفاته، کما لم یذکر موطنا محددا لمیلاده سوى انه کان «مکانا شرقیا» بالنسبة الى مسکن عائلة امه مریم. اما اناجیل العهد الجدید الاربعة، فبینما لم یتحدث مرقص ویوحنا عن واقعة المیلاد اختلف متى ولوقا سواء فی تحدیدهما لتاریخ المیلاد او لموقعه. فبینما یذکر انجیل متى ان مولده کان فی ایام حکم الملک هیرودوس، الذی مات فی العام الرابع قبل المیلاد، فان انجیل مرقص یجعل مولده فی عام الاحصاء الرومانی، ای فی العام السادس المیلادی. ویقول انجیل متى بشأن میلاد المسیح انه «لما ولد یسوع فی بیت لحم الیهودیة فی ایام هیرودوس الملک اذا مجوس من المشرق قد جاؤوا الى اورشلیم قائلین این هو المولود ملک الیهود. فاننا رأینا نجمه فی المشرق وأتینا لنسجد له. فلما سمع هیرودوس الملک اضطرب وجمیع اورشلیم معه. فجمع کل رؤساء الکهنة وکتبة الشعب وسألهم این یولد المسیح. فقالوا فی بیت لحم الیهودیة.. حینئذ دعا هیردوس المجوس سراً وتحقق منهم زمان النجم الذی ظهر. ثم ارسلهم الى بیت لحم وقال اذهبوا وافحصوا بالتدقیق عن الصبی، ومتى وجدتموه اخبرونی فلما سمعوا من الملک ذهبوا واذا النجم الذی رأوه فی المشرق یتقدمهم حتى جاء ووقف حیث کان الصبی.. فخرّوا وسجدوا له. ثم فتحوا کنوزهم وقدموا له هدایا ذهبا ولبانا ومر. ثم اوحی الیهم فی حلم ان لا یرجعوا الى هیرودوس.. وبعدما انصرفوا اذ ملاک الرب قد ظهر لیوسف فی حلم قائلا، قم خذ الصبی وامه واهرب الى مصر، وکن هناک حتى اقول لک، لان هیرودوس مزمع ان یطلب الصبی لیهلکه.. ولما رأى هیرودوس ان المجوس سخروا به غضب جدا. فأرسل وقتل جمیع الصبیان الذین فی بیت لحم وفی کل تخومها من ابن سنتین فما دون بحسب الزمان الذی تحققه المجوس.. فلما مات هیرودوس اذا بملاک الرب قد ظهر فی حلم لیوسف فی مصر قائلا. قم وخذ الصبی وامه واذهب الى ارض اسرائیل. لانه قد مات الذین یطلبون نفس الصبی».
ولما کان الملک هیرودوس قد مات فی العام الرابع قبل المیلاد فان میلاد المسیح ـ بحسب هذه الروایة ـ لا بد وان یکون قد حصل قبل هذا التاریخ. اما انجیل لوقا فیقول: «فی الشهر السادس ارسل جبریل الملاک من الله الى مدینة من الجلیل اسمها الناصرة الى عذراء مخطوبة لرجل من بیت داود اسمه یوسف، واسم العذراء مریم. فدخل الیها الملاک وقال سلام لک ایتها المنعم علیها. الرب معک، مبارکة انت فی النساء. فلما رأته اضطربت من کلامه وفکرت ما عسى ان تکون هذه التحیة. فقال لها الملاک لا تخافی یا مریم لانک وجدت نعمة عند الله. وها انت ستحبلین وتلدین ابنا تسمینه یسوع. هذا یکون عظیما.. ویعطیه الرب الاله کرسی داود ابیه. ویملک على بیت یعقوب الى الابد ولا یکون لملکه نهایة. فقالت مریم للملاک کیف یکون هذا وانا لست اعرف رجلا. فأجاب الملاک وقال لها: الروح القدس یحل علیک وقوة العلی تظللک». وعن تاریخ المیلاد یقول لوقا فی الاصحاح الثانی انه «فی تلک الایام صدر امر من اغسطس قیصر بان یکتتب کل المسکونة. وهذا الاکتتاب الاول جرى اذ کان کیرینوس والی سوریة. فذهب الجمیع لیکتتبوا کل واحد الى مدینته. فصعد یوسف ایضا من الجلیل من مدینة الناصرة الى الیهودیة الى مدینة داود التی تدعى بیت لحم لکونه من بیت داود وعشیرته، لیکتتب مع مریم امرأته المخطوبة وهی حبلى. وبینما هما هناک تمت ایامها لتلد، فولدت ابنها البکر وقمطته واضجعته فی المذود (الاسطبل) اذ لم یکن لهما موضع فی المنزل».
* ضرائب الیونان
* ونحن نجد هنا ان تاریخ میلاد المسیح السادس من العصر المسیحی، فهذا هو وقت اول اکتتاب ضرائبی فرضه الرومان على اهل فلسطین. ومع اختلاف عام المیلاد بین الروایتین لیس هناک ذکر فی ایهما عن الیوم او الشهر الذی حدثت فیه الولادة. وعلى هذا فان المصدرین الوحیدین لمیلاد المسیح بالاناجیل، یختلفان فی تحدید تاریخ هذه الواقعة.
وبالرغم من اننا دخلنا الالف الثالثة للتاریخ المیلادی، لیس لدینا ایة معلومات تاریخیة مؤکدة عن حیاة السید المسیح نفسه. وکان الاعتقاد السائد فیما مضى هو ان کتبة الاناجیل سألوا اخبارا ووقائع کانوا هم انفسهم شهودا علیها، الا انه تبین عدم صحة هذا الاعتقاد. فلم یتم کتابة اول الاناجیل ـ التی لدینا الآن ـ الا بعد مرور حوالی نصف قرن من الزمان على الاحداث التی تتکلم عنها، ثم ادخلت علیها تعدیلات بعد ذلک خلال القرن الثانی للمیلاد.
والقصة کما وردت فی اناجیل العهد الجدید تقول ان یسوع ولد فی بیت لحم فی عهد الملک هیرودوس الذی حکم فلسطین اربعین سنة انتهت بوفاته فی العام الرابع السابق للتاریخ المیلادی. ثم هربت السیدة مریم بابنها الى مصر عقب ولادته خوفا علیه من بطش الملک، وکانت النبوءات قد دلته على مکان وزمان مولد المسیح الذی سیطالب بعرش داوود، ولم ترجع الام وولدها من مصر الى فلسطین الا بعد موت الملک هیرودوس، حیث ذهبت بالطفل لتعیش فی بلدة الناصرة فی الجلیل (شمال فلسطین).
وتقول الروایة انه بعد ان کبر الصبی واصبح فی الثلاثین من عمر، ذهب الى وادی الاردن حیث التقى بیوحنا المعمدان الذی عمده بالماء فی وسط النهر. وبعد هذا اعتکف یسوع فی خلوة اربعین یوما صائما فی الصحراء، حیث دخل فی صراع مع الشیطان الذی حاول اغراءه بملک ممالک العالم. وعاد المسیح ـ بعدما فشل الشیطان فی مهمته ـ الى الجلیل لیختار حوارییه الـ12 ویبدأ دعوته، مما اثار حقد الکهنة الصدوقیین الیهود والاحبار الفریسیین علیه. وازداد غضب الکهنة الیهود على المسیح ـ بحسب روایة الاناجیل ـ عندما جاء الى مدینة القدس قبل عید الفصح، ودخل الهیکل وصار یبشر فیه بدعوته متحدیا ایاهم. فتآمروا علیه وارسلوا حرسا للقبض علیه ـ بمساعدة یهوذا الاسخریوطی الحواری الذی خانه ـ وکان یستریح مع تلامیذه عند جبل الزیتون بشمال المدینة. اتى به الحراس الى الهیکل واستمر التحقیق والمحاکمة امام مجلس الکهنة برئاسة قیافا الکاهن الاکبر طوال اللیل. وبعد انتهاء المحاکمة عند الصباح، اخذ الکهنة المسیح الى بیلاطس البنطی الوالی الرومانی على فلسطین، الذی اعاد محاکمته. وحاول بیلاطس الافراج عنه بمناسبة عید الفصح لانه لم یجد مبررا لعقابه، لکن رؤساء الکهنة حرضوا الجموع على المطالبة باعدام المسیح فخضع الوالی لرغبتهم.
* مخطوطات قمران
* ولقد کان للعثور على مخطوطات البحر المیت المکتوبة بالعبریة والآرامیة عام 1947، فی کهف بخربة قمران بالضفة الغربیة للاردن، اثر کبیر فی القاء الضوء على الحیاة فی فلسطین عند بدایة التاریخ المیلادی. لان تدوین هذه المخطوطات جرى ما بین القرن الثانی قبل المیلاد ومنتصف القرن المیلادی الاول ـ فی ذات الوقت الذی عاش فیه السید المسیح ـ حاول الباحثون العثور على ذکر لحیاته وموته بین صفحاتها. والموضوع الذی اثار الجدل حوله منذ نشر مخطوطات قمران، هو علاقة جماعة العیسویین (التی ترکت لنا المخطوطات) بالمسیحیین الاوائل.
فبینما تختلف اعتقادات الجماعة عن الاعتقادات الیهودیة الارثوذکسیة التقلیدیة، فهی تتفق مع الفکر المسیحی الخاص بالبعث والخلاص.
والسؤال الذی ثار بین الباحثین هو ما هی علاقة «المعلم الصدیق» الذی کانت جماعة قمران تعد الطریق لعودته، بالسید المسیح؟ فهو مثله مات على ید الکاهن الشریر ـ الذی یتبعه کهنة هیکل القدس ـ وهو مثله بعث من الموت، وهو مثله ینتظر اتباعه عودته لیهزم الشر فی معرکة آرماجیدون فی نهایة الایام. والامر المحیر هو ان هذه الافکار وجدت مکتوبة فی مخطوطات ترجع الى القرن الثانی قبل المیلاد. والاختلاف الجوهری بین جماعة قمران وبین الیهود، یتعلق بالاعتقاد بخلود الروح وبالقیامة والحساب بعد الموت. فحسب ما جاء فی مخطوطة «حرب ابناء النور ضد ابناء الظلام» نجد انهم کانوا یعتقدون بحتمیة الموت وحتمیة البعث فی نهایة الایام (یوم القیامة)، اذ یقولون ان معلمهم الاول ـ والذی یطلقون علیه لقب «معلم الصدق» او «المعلم الصدیق» ـ الذی ینتمی الى سلالة الملک داوود، والذی مات على ید «الکاهن الشریر»، سوف یبعث الى الحیاة من جدید لیقودهم فی آخر الایام. الا ان الشر سوف یسیطر قبل اربعین سنة من القیامة فیأتی معلمهم ـ والذی یسمى هنا «امیر النور» لیصارع الکاهن الشریر ـ والذی یسمونه هنا «ملاک الظلام» ـ وفی معرکة ذات ابعاد روحیة یقضی النور على ملاک الشر ویحرر البشر من سلطته علیهم الى الابد، حیث یبدأ البعث والحساب.
وقد کتب الدکتور مصطفى شاهین تحت عنوان :
ما هو السبب فی جعل میلاد المسیح فی فصل الشتاء ؟
الجواب هو مجرد مصادفة إذ حدث ، کما یقول الأسقف بارنز أن هذا التاریخ التاریخ 25 دیسمبر قد صادف یوم احتفال کبیر بعید وثنی قومی فی روما ، ولم تستطع الکنیسة أن تلغی هذا العید _ بل بارکته کعید قومی لشمس البر فصار ذلک تقلیدی منذ هذا الوقت .
وقد تم الاتفاق على الاحتفال بعید المیلاد فی دیسمبر بالنسبة للغربیین بعد مناقشات طویلة حوالی عام 300 .
وهذا الرأی الذی ذهب إلیه الأسقف بارنز أخذت به دائرة المعارف البریطانیة ودائرة معارف شامبرو ( انظر ذلک فی الصفحة 642 ، 643 من دائرة المعارف البریطانیة ط:15 مجلد : 5 )
بازدید دیروز: 10
کل بازدید :375324
این وبلاگ بر آن است تا در فضایی آرام ، عقلانی و منطقی به مناظره و گفتگو با برادران و خواهران مسیحی جویای حق و حقیقت بپردازد.
تاریخ مسیحیت [176]
پاسخ به سؤالات شما در مورد اسلام [137]
جنگ های صلیبی [129]
مصنف واقعى اسفار پنجگانه [116]
مسجد و کلیسا [189]
راه مسیح [122]
گفتمانهای مسلمانان و مسیحیان [426]
اخبار مسجد و کلیسا [182]
پاسخ به سؤالات شما در مورد مسیحیت [283]
رهیافتگان [246]
مسیحیت و اسلام [263]
واتیکان دنیای اسلام و غرب [196]
گفتگوهای من و مسیحیان [345]
مسجد و کلیسا(بلاگفا) [267]
[آرشیو(15)]
پاسخ به سؤالات شما در مورد اسلام
اخبار مسجد و کلیسا
رهیافتگان
در کلیسا به دلبری ترسا
واتیکان دنیای اسلام و:غرب
جنگ های صلیبی
یادداشت ها و مقالات مرتبط
تاریخ مسیحیت
آشنایی با ادیان بزرگ/مسیحیت
بهار 1387
زمستان 1386