در مورد موضع‌گیری‌های‌ پاپ‌ در مساله لهستان‌ و اینکه‌ واتیکان‌ در لهستان‌ اصولا دنبال‌ چه‌ چیزی‌ است‌ نیز باید بگویم‌:

 می‌دانیم‌ که‌ پاپ‌ فعلی‌ متولد لهستان‌ و از معدود پاپ‌ هایی‌ است‌ که‌ زادگاهش‌ ایتالیا نیست‌. سفر اخیر پاپ‌ به‌ لهستان‌ که‌ هیجدهمین‌ سفر او در جهان‌ و دومین‌ سفر او به‌ لهستان‌ پس‌ از احراز مقام‌ پاپی‌ است‌، بازتاب‌ وسیعی‌ در وسائل‌ ارتباط‌ جمعی‌ شرق و غرب‌ داشت‌. گرچه‌ مقامات‌ واتیکان‌ کوشیدند طبق‌ معمول‌ به‌ این‌ سفر مفهوم‌ غیر سیاسی‌ بدهند، اما روشن‌ است‌ که‌ جز یک‌ هدف‌ سیاسی‌، این‌ سفر مفهوم‌ دیگری‌ در شرایط‌ کنونی‌ لهستان‌ نمی‌توانست‌ داشته‌ باشد.

 به‌ نظر من‌ واتیکان‌ آرزوی‌ تولد دوباره‌ اروپای‌ شرقی‌ را دارد که‌ محور آن‌ احساسات‌ دلخواه‌ مذهبی‌ باشد، امروز «ورشو» سنگر مسیحیت‌ در اروپای‌ شرقی‌ و فردا پراگ‌ و پس‌ فردا بوداست‌ که‌ در آنجا تعداد کاتولیکها بیشتر از 50% می‌باشد و آنگاه‌ سرزمین‌های‌ دیگر...

 البته‌ واتیکان‌ در لهستان‌ از نفوذ و قدرت‌ ویژه‌ای‌ برخوردار است‌.

 کلیسای‌ کاتولیک‌ در لهستان‌ 5 مؤسسه‌ کشاورزی‌ دارد و یک‌ چهارم‌ محصولات‌ کشاروزی‌ لهستان‌ را تولید می‌کند و روحانیون‌ کاتولیک‌ از طریق‌ این‌ سرزمین‌ و تأسیسات‌ دیگر بازرگانی‌، بر اوضاع‌ اقتصادی‌ لهستان‌ تسلط‌ دارند و همکاری‌ کاردینال‌ ورشو، در ایجاد سندیکای‌ همبستگی‌ و توجه‌ خاص‌ پاپ‌ به‌ لخ‌ والسا، رهبر سندیکا، باعث‌ گردید که‌ این‌ حرکت‌ سیاسی‌، بعد مذهبی‌ هم‌ پیدا کند و واتیکان‌ قدرت‌ خود را در تحریک‌ مردم‌ به‌ رخ‌ بلوک‌ کمونیست‌ بکشد !

 البته‌ عکس‌ العمل‌ شوروی‌ در این‌ زمینه‌ بسیار سریع‌ بود و حتی‌ مجله‌ «عصر جدید» چاپ‌ مسکو طی‌ مقاله‌ای‌ به‌ شدت‌ به‌ «درآمیختگی‌ خطرناک‌ بین‌ کلیسا و دولت‌» حمله‌ نمود و همان‌ روزی‌ که‌ پاپ‌ وارد لهستان‌ شد و در فرودگاه‌ ورشو، خاک‌ لهستان‌ را بوسید، «گرومیکو» وزیر خارجه‌ شوروی‌، اخطار کرد که‌ «لهستان‌ همچنان‌ در بلوک‌ کشورهای‌ کمونیست‌ باقی‌ خواهد ماند»!

 به‌ نظر من‌ پاپ‌ در این‌ سفر، اهداف‌ مختلفی‌ را دنبال‌ می‌کرد و از سخنان‌ او در آنجا که‌ لهستان‌ را «جفت‌ بین‌ شرق و غرب‌» نامید، و یا گفت‌ که‌ «در اندیشه‌ اروپایی‌ است‌ که‌ از اقیانوس‌ آتلانتیک‌ تاکوه‌ اروال‌ زیر پرچم‌ مسیحیت‌ متحد باشد» می‌توان‌ به‌ پاره‌ای‌ از این‌ اهداف‌ پی‌ برد.

 با توجه‌ به‌ موقعیت‌ پاپ‌ و کلیسا در لهستان‌ و بدهکاری‌ 27 میلیارد دلاری‌ لهستان‌ به‌ کشورهای‌ غربی‌، و انتظار کمک‌های‌ بیشتر، می‌توان‌ مشکلات‌ داخلی‌ لهستان‌ را ارزیابی‌ کرد و آنوقت‌ به‌ خوبی‌ می‌توان‌ فهمید که‌ چرا پاپ‌ به‌ طور صریح‌ و آشکار خواستار می‌شود که‌ «لهستان‌ با غرب‌ و آمریکا فتح‌ باب‌!» کند.

 یکی‌ دیگر از اهداف‌ پاپ‌ از سفر اخیرش‌ به‌ لهستان‌، تحکیم‌ پنهانی‌ و غیر مستقیم‌ «سولیدارنوش‌» ـ اتحادیه‌ همبستگی‌ ـ بود.

 پاپ‌ در سخنرانیهای‌ عمومی‌ خود، خود را هوادار مردم‌ لهستان‌ و درکنار آنها نامید. در مراسم‌ ویژه‌ای‌ که‌ پاپ‌ سخنرانی‌ می‌کرد سه‌ هزار کشیش‌ به‌ عنوان‌ نماینده‌ 21500 کشیش‌ لهستانی‌ و هزاران‌ «خواهر مقدس‌» به‌ عنوان‌ نمایندگان‌ بیش‌ از 26700 خواهر مقدس‌ لهستانی‌، شرکت‌ کرده‌ بودند... و سخنرانی‌ پاپ‌ در استادیوم‌ ورشو با حضور بیش‌ از یک‌ میلیون‌ و نیم‌ نفر انجام‌ پذیرفت‌ و آنها شعار می‌دادند: «خدا، حیثیت‌، میهن‌».

 پاپ‌ در این‌ سفر، به‌ طور ماهرانه‌ای‌ در یک‌ سخنرانی‌ کلمه‌ سولیدارنوش‌ ـ به‌ معنای‌ همدردی‌ با همبستگی‌ ـ را به‌ زبان‌ آورد و با زندانیان‌ سیاسی‌ اظهار همدردی‌ کرد و به‌ طور آشکار گفت‌: «آزادی‌ چیزی‌ است‌ جز آنچه‌ که‌ امروز در لهستان‌ وجود دارد» و این‌ نوعی‌ دهن‌ کجی‌ به‌ حزب‌ کمونیست‌ حاکم‌ و ژنرال‌ یاروزلسکی‌ بود!....

 البته‌ این‌ دهن‌ کجی‌، از طریق‌ دیگر جبران‌ شد و واتیکان‌ یک‌ پیمان‌ فرهنگی‌ ـ اقتصادی‌ با لهستان‌ بست‌ و قرار شد که‌ واتیکان‌ به‌ پشتیبانی‌ اقتصادی‌ خود از لهستان‌ ادامه‌ دهد و یک‌ بانک‌، برای‌ کشاروزان‌ و کارگران‌، وابسته‌ به‌ بانک‌ واتیکان‌، ایجاد گردد.

 همچنین‌ در این‌ سفر به‌ طور آشکار با «والسا» طوری‌ رفتار کرد که‌ گویا دیگر نقشش‌ پایان‌ پذیرفته‌ است‌. و اگر در گذشته‌ والسا با تشریفات‌ تمام‌ به‌ «حضور پذیرفته‌» می‌شد، این‌ بار همچون‌ یک‌ انسان‌ معمولی‌ به‌ حضور ایشان‌ رسید!

 این‌ امر، حادثه‌ بزرگی‌ در لهستان‌ بود. و برای‌ همین‌ آقای‌ دونله‌ وی‌  DONLEVI معاون‌ سردبیر روزنامه‌ «ابزرواتور و رومانو» ارگان‌ رسمی‌ واتیکان‌، طی‌ سرمقاله‌ای‌ نوشت‌ «نقش‌ سیاسی‌ والسا به‌ عنوان‌ رئیس‌ سندیکای‌ همبستگی‌ پایان‌ پذیرفت‌... بعضی‌ اوقات‌ لازم‌ است‌ کسانی‌ که‌ مشکل‌ ایجاد می‌کنند، قربانی‌ شوند تا برای‌ جامعه‌ یک‌ خوبی‌ بزرگتر ایجاد شود... نقش‌ والسا را در میان‌ کارگران‌ لهستان‌ نمی‌توان‌ نابود ساخت‌. به‌ والسای‌ قرباین‌ شده‌ احترام‌ بگذاریم‌، وقتی‌ که‌ شرایط‌، حتی‌ شرایط‌ غیرعادلانه‌، یک‌ انسانی‌ را قربانی‌ می‌کند، باید ما با آرامش‌ آنرا بپذیریم‌».

 ولی‌ واکنش‌ واتیکان‌ در قبال‌ این‌ «تمرد» و «قلم‌ درازی‌» و یا «رازنداری‌» آقای‌ دونله‌ وی‌، معاون‌ سردبیر روزنامه‌ رسمی‌ واتیکان‌، بسیار سریع‌ بود!... او همان‌ روز از کار برکنار شد.

 بدین‌ ترتیب‌ می‌توان‌ ارزیابی‌ کرد که‌ «اهداف‌» دنبال‌ شده‌ در لهستان‌ چه‌ بود؟.... ولی‌ این‌ نکته‌ را هم‌ فراموش‌ نکرده‌ایم‌ که‌ «سیاست‌ واتیکان‌» همواره‌ در پشت‌ پرده‌ ابهام‌ باقی‌ می‌ماند و آنچه‌ که‌ ما را از آن‌ آگاه‌ می‌شویم‌ به‌ طور مستقیم‌ از داخل‌ واتیکان‌ نیست‌. بلکه‌ استنتاجاتی‌ شخصی‌ با استفاده‌ از گفتارهای‌ مبهم‌ مسئولین‌ واتیکان‌ و یا تحلیل‌های‌ ناظرات‌ سیاسی‌ در مطبوعات‌ خارجی‌ است‌.